انواع تصویربرداری دندان
تصاویر دندان یا همان عکس دندانپزشکی، نقش بسیار مهمی در تشخیص و درمان مشکلات دهان و دندان دارند. از بررسی پوسیدگیها گرفته تا ارزیابی وضعیت ریشهها و استخوان فک، این تصاویر به دندانپزشک کمک میکند تا با دقت بیشتری مشکلات را شناسایی و درمانهای مناسب را پیشنهاد کنند. بطور کلی عکس دندان به دو نوع داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم میشود که شامل رادیوگرافی بایت وینگ، پری اپیکال، اکلوزال و سیالوگرافی و… میشوند. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا شما را با انواع عکس دندان آشنا کنیم.
انواع رادیوگرافی و تصویربرداری در دندانپزشکی
رادیوگرافی های دندانپزشکی به دو دسته اصلی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم میشوند؛ در رادیوگرافی داخل دهانی نوار اشعه ایکس درون دهان و در رادیوگرافی خارجی دهان نوار اشعه ایکس در خارج از دهان قرار داده میشود. تجهیزات دندانپزشکی دنتاطب در ادامه این مقاله به انواع گرافی های داخل دهانی و خارج دهانی میپردازد.
رادیوگرافی داخل دهان
رادیوگرافیهای داخل دهانی رایجترین نوع رادیوگرافی هستند و سطح بالایی از جزئیات را برای دندانپزشک به نمایش میگذارند.
کاربردهای دوربین داخل دهانی
- تشخیص پوسیدگی
- مشاهده ریشه دندان
- بررسی سلامت قسمت استخوانی اطراف دندان
- مشاهده وضعیت دندان در حال رشد
معرفی انواع تصویر برداری داخل دهانی
انواع مختلف رادیوگرافیهای و دوربین داخل دهانی توانایی این را دارند تا جهات مختلفی از دندان را نشان دهند. در ادامه به بررسی انواع رادیو گرافی داخل دهانی میپردازیم:
1- رادیوگرافی بایت وینگ Bitewing
رادیوگرافی دندان بایت وینگ نشاندهنده سمت راست دندان و کرون دندانهای عقب است. دندانپزشکان از هر طرف صورت یک یا دو گرافی بایت وینگ میگیرند. این نوع رادیوگرافی به این دلیل بایت وینگ نامیده شدهاند که فرد در هنگام گرفتن رادیوگرافی، وسیله بال مانندی را گاز میگیرد، که این امر نوار اشعه ایکس را در طول روند رادیوگرافی در جای خود ثابت نگه میدارد.
این نوع رادیوگرافی های دندان، به دندانپزشکان جهت تشخیص پوسیدگی بین دندانهای عقب و تغییر ضخامت استخوانها به علت بیماریهای لثه کمک و همچنین رادیوگرافی bitewing میتواند برای تعیین میزان مناسب تاج کلاهک پوشاننده دندان و یا ترمیم دیگر به عنوان مثال، بریجها کمک کنند. ویژگی منحصربفرد این نوع radiography را میتوان این مورد دانست که هرگونه سایش و یا فروپاشی در پر کردن دندان را نمایش دهد.
رادیوگرافی بایت وینگ
2- رادیوگرافی پری اپیکال Periapical
رادیوگرافی بایت وینگ نشاندهنده سمت چپ دندان و در لحظه میتواند یک یا دو دندان را نشان دهد. رادیوگرافی پری اپیکال بسیار شبیه به رادیوگرافی بایت وینگ است، با این تفاوت که این رادیوگرافی ارتفاع کامل هر دندان از تاج تا ریشه و قسمت پایین پایهای که به فک متصل میشود را نشان میدهد.
رادیوگرافی پری اپیکال
3- رادیوگرافی اکلوزال Occlusal
این نوع روش نشان دهنده سطح اکلوزال دندانهاست و نسبت به روشهای معمول دیگر بزرگتر و توانایی نشان دادن رشد و جایگاه دندانهای کودکان را دارد. هر رادیوگرافی تقریباً تمام طاق فک بالا و یا پایین را نشان میدهد.
رادیوگرافی اکلوزال
رادیوگرافی خارجی دهانی
رادیوگرافی خارجی دهانی به نحوی تهیه میشوند که نوار رادیوگرافی در خارج دهان قرار میگیرد و علاوه بر نشان دادن دندانها، اطلاعاتی در رابطه با فکها و جمجمه به دندانپزشک ارائه میدهد. هدف اصلی این نوع Radiography فکها و جمجمه هستند.
کاربردهای رادیوگرافی خارج دهانی
- تحت نظر داشتن رشد و پیشرفت
- وضعیت دندانهای تحت فشار
- بررسی رابطه بین دندانها و فک ها
- بررسی استخوانهای صورت
- تشخیص مشکلات احتمالی بین دندانها و فک و مفصل گیجگاهی و یا دیگر استخوانهای صورت
رادیوگرافی خارجی دهانی نسبت به رادیوگرافی داخل دهانی جزئیات کمتری را به دندانپزشک ارائه میدهد؛ به همین دلیل عموماً برای تشخیص پوسیدگی و یا نواقص دندان به صورت مجزا استفاده نمیشوند.
معرفی انواع تصویربرداری خارج دهانی
در ادامه به بررسی انواع رادیوگرافی خارج دهانی میپردازیم:
1- رادیوگرافی پانورامیک Panoramic
این رادیوگرافی تمام مناطق دهان را در یک عکس نشان میدهد و شامل تمام دندانهای فک بالا و پایین میشود. این نوع رادیوگرافی دندان غالباً از اشعه X کمتری نسبت به رادیوگرافی داخل دهانی استفاده میکند. این روش برای تصویربرداری دندانهای نهفته، تشخیص تومورها و کیستها بسیار پرکاربرد است.
2- رادیوگرافی سفالومتری Cephalometry
رادیوگرافی سفالومتری از یک سمت سر به منظور مشاهده رابطه دندانها و فکها و بررسی مشخصات فرد مورد استفاده قرار میگیرد. متخصصان ارتودنسی از اطلاعات سفالومتری برای تعیین بهترین نوع درمان ارتودنسی، بسته به موقعیت خاص دندانهای بیمار استفاده میکنند.
رادیوگرافی سفالومتری
3- رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری Beam CT/CBCT Scanning cone
رادیوگرافی مخروطی توموگرافی تصاویر سه بعدی با کیفیت بالا از سازه های دندانی، بافتهای نرم، عصبها و استخوانها ارائه میدهد. پرتوهای این رادیوگرافی بصورت مخروطی شکل هستند. رادیوگرافی مخروطی، نسبت به سیتی اسکن پزشکی، از اشعه بسیار کمتری استفاده میکند اما نسبت به رادیوگرافی دندان دیگر، میزان خیلی بیشتری از اشعه ایکس را استفاده میکند.
4- سی تی اسکن استاندارد
سی تی اسکن استاندارد، معمولاً در مطب، رادیولوژی و یا بیمارستان به منظور بررسی اندازه و جایگاه قرارگیری ایمپلنتها مورد استفاده قرار میگیرد
5- رادیوگرافی توموگرافی Tomography
یک لایه و یا برش خاص از دهان را نشان و باقی لایهها را تار میکند. رادیوگرافی توموگرافی برای بررسی قسمتهایی است که به سختی قابل مشاهده است و یا توسط قسمتهای دیگر بسته شده است.
6- رادیوگرافی سیالوگرافی Sialography
یکی از روشهای دیگر که از اشعه ایکس استفاده میکند سیالوگرافی نام دارد. در این روش از نوعی رنگ جهت تزریق در غدد بزاقی استفاده میشود، تا در نوار رادیوگرافی دیده شوند (غدد بزاقی بافتهای نرمی هستند که توسط اشعه ایکس دیده نمیشوند).
رادیوگرافی سیالوگرافی
دندانپزشک می توان از این روش برای بررسی مشکلات غدد بزاقی مانند: انسداد یا سندرم شوگرن (اختلالاتی همراه با علائمی از جمله خشکی دهان و چشم؛ این اختلال میتواند نقش مهمی در پوسیدگی دندان بازی کند) استفاده کند.
7- رادیوگرافی دیجیتال Digital radiography
رادیوگرافیهای دیجیتال یکی از جدیدترین مدلهای تصویربرداری با اشعه ایکس هستند که در این روش به جای گرفتن نوار در یک اتاق تاریک، نوار استاندارد اشعه ایکس با یک صفحه الکترونیکی صاف و یا سنسور جایگزین میشود.
تصاویر دو بعدی بلافاصله و بدون نیاز به صبر کردن وارد کامپیوتر میشود تا بتوانیم آنها را بر روی صفحه مشاهده، ذخیره و یا چاپ نمود. عکس گرفته شده از دندان را میتوان چند برابر اندازه واقعی بزرگنمایی کرد که به دندانپزشک کمک میکند تا کوچکترین تغییراتی که با چشم دیده نمیشود را بررسی و در صورت لزوم برای دندانپزشک دیگری فرستاده شود.
رادیوگرافی دیجیتال که در زمان های مختلف گرفته شدهاند را میتوان با روشی که تفاوت بین عکسها را برجسته میکند مقایسه کرد؛ به همین دلیل کوچکترین تغییرات که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست مشاهده خواهند شد و در صورت استفاده درست از این روش، میزان اشعه نسبت به روشهای معمول تقریبا نصف خواهد بود.
8- ام آر آی MRI
این متد روشی است که در آن تصاویر سه بعدیای از داخل دهان که شامل فک و دندان گرفته میشود. این روش بهترین راه بررسی بافتهای نرم است.
با اینکه در معرض قرار گرفتن اشعهها در متدهایی مانند رادیوگرافی دیجیتالی کم است، با این حال هیچ کس نباید بیش از مقداری که لازم است در مقابل اشعه قرار بگیرد و همچنین باید از پیش بند محافظ سربی و حلقههای تیروئید، علیالخصوص برای زنان باردار، کودکان و زنانی که در سنین آمادگی برای بارداری هستند، استفاده کرد.
هر کدام از این تصویربرداریها دارای ساز و کار مختلفی است که قیمت رادیوگرافی دندانپزشکی را نسبت به هر مدل متفاوت میکند. آیا شما هم تجربهای از عکس دندانپزشکی دارید؟ با دنتاطب در بخش نظرات در میان بگذارید.
سلام من رفتم دندانپزشکی تجهیزات دندانپزشکی بسیار گرانی هم داشت
عکس ۵ میلیونی برام نوشت!
یعنی من سرطان دارم؟
سلام روز بخیر.
مدل های مختلفی از عکس برداری دندان وجود دارد که با دستگاه های تصویربرداری دندانپزشکی مختلفی میتوانید این عکس ها را داشته باشید. اگر نوع عکس مثل OPG یا تک دندان رو مشخص کنین میتونیم بیشتر کمکتون کنیم.
بادرود ممنونم از زحمات شما؛
فرق دستگاه OPG با دستگاه رادیوگرافی PA چیست ؟
سلام ممنونم از شما
دستگاه OPG دندان قابلیت عکس گرفتن از فک شما را به صورت کامل دارد ولی در دستگاه رادیوگرافی تک دندان PA شما فقط میتوانید از یک دندان عکس داشته باشین
سلام ببخشید از دندونای من توی یک روز چهار بار عکس opg گرفتن بخاطر نچسبودن درست زبونم،آیا در معرض شدید اشعه قرار گرفتم؟
سلام، نسبت به دستگاهی که این عکس Opg رو گرفته و میزان دوزی که متخصص استفاده کرده می تواند متفاوت باشد و همچنین استفاده یا عدم استفاده از روپوش های سربی تاثیرگذار است. در کل اگر در یک زمان تصویربرداری opg شده است مشکلی ایجاد نمی کند و تعداد دفعات زیاد می تواند تاثیرگذار باشد.